Ở giai đoạn nào của xã hội, nhà tuyển dụng cũng luôn tìm kiếm những ứng viên có năng lực tốt, tuy nhiên, theo quan sát của tôi, ở Việt Nam, năng lực của một người đang bị quy chiếu về năng lực học tập, thể hiện qua điểm số và bằng cấp. Những yếu tố đó chỉ là một phần rất nhỏ mà chúng ta có thể nhìn thấy được. Năng lực của con người giống như một tảng băng trôi, bao gồm hai phần: Phần nổi và phần chìm.

Phần nổi chiếm 10-20%: Đây là nền tảng được giáo dục, đào tạo, kinh nghiệm, kỹ năng. Phần này có thể dễ dàng nhìn thấy được thông qua các hình thức đánh giá, phỏng vấn, bài kiểm tra…

Phần chìm chiếm tới 80-90%: Là phong cách tư duy (thinking style), đặc tính hành vi (Behavioral traits), sở thích nghề nghiệp (Occupational interests), sự phù hợp với công việc (Job fit)…

Đây chính là phần nhà tuyển dụng cần khai thác và tìm hiểu kỹ để chắc chắn rằng ứng viên là lựa chọn phù hợp, không chỉ để hoàn thành công việc đó, mà còn là một phần của tổ chức.

Vậy trong bối cảnh xã hội hiện nay, các năng lực “ẩn” cụ thể mà nhà tuyển dụng tìm kiếm ở ứng viên là gì?

Theo Báo cáo thị trường lao động năm 2021 của Navigos Search – đơn vị cung ứng nhân lực hàng đầu tại Việt Nam hiện nay, năm năng lực cần thiết trong tương lai là: Độ nhạy bén với vấn đề; Sáng tạo; Linh hoạt trong nhận thức; Lý luận logic và Thể lực. Các năng lực đang dần bị đánh giá thấp đi là: Lý luận tính toán; Độ khéo léo và chính xác.

Kết quả khảo sát cho thấy những kỹ năng đang bị đánh giá thấp là những kỹ năng mà máy móc đang dần thay con người. Kỹ năng được đánh giá cao là những điều chỉ con người làm được. Trong một hội thảo gần đây, ông Hoàng Nam Tiến, chủ tịch FPT Telecom, đã phát biểu: “Không quá 5 – 7 năm nữa, hàng triệu bạn trẻ có nguy cơ mất việc. Giá người máy rẻ hơn, từ khoảng 300.000 USD nay tụt xuống còn 40.000 USD. Khi đó chúng ta không có cách nào đua được với người máy về năng suất lao động, chất lượng, thời gian làm việc liên tục”.

Đợt dịch vừa qua, tôi có cơ hội nói chuyện với nhiều sinh viên. Dịch khiến mọi thứ chuyển sang trực tuyến, kể cả việc thực tập. Bản thân tôi cũng kèm cặp vài chục thực tập sinh trong suốt hai năm dịch qua. Vì vậy, nếu bạn than thở rằng không tìm được nơi để thực tập, tôi e rằng có thể bạn đã tìm kiếm chưa đủ nhiều hoặc chưa đủ chuẩn bị về tinh thần và kỹ năng để sẵn sàng thực tập trực tuyến nên vẫn còn ngần ngại.

Chúng ta đang sống trong thời đại VUCA (viết tắt của Volatility – Biến động, Uncertainty – Bất định, Complexity – Phức tạp và Ambiguity – Mơ hồ), nếu chỉ biết ngồi đó chờ mọi thứ quay về những ngày tháng cũ, chắc chắn bạn sẽ bị đào thải.

Trong phỏng vấn và đánh giá ứng viên, tôi thường tuỳ theo tính cách, vị trí mà ứng viên ứng tuyển để đưa ra các câu hỏi phù hợp và không có một bộ câu hỏi cố định nào. Tuy nhiên, tôi thường hỏi sâu về quá trình các em lớn lên, trưởng thành như thế nào, được giáo dục ra sao, cách các em ra quyết định và lựa chọn quan trọng trong cuộc sống.

Tôi cũng hỏi kỹ về những giá trị nghề nghiệp, giá trị đời sống mà bản thân các em coi trọng; cách đối diện với khó khăn thử thách, cách đặt ra mục tiêu và đạt được mục tiêu đó như thế nào. Tôi thích các ứng viên dám làm – dám chịu, có ước mơ và có mục tiêu và luôn cố gắng để đạt được mục tiêu đó.

Ngoài ra, thể lực chính là một loại năng lực. Một trí tuệ minh mẫn khó lòng có thể trú ngụ trong một cơ thể yếu ớt. Cách bạn quản lý, bố trí sắp xếp công việc và thúc đẩy bản thân có được một thể lực khỏe mạnh cũng thể hiện rằng bạn hoàn toàn có thể ứng dụng điều đó trong công việc.

Theo VNExpress, đăng ngày 03/02/2022